راههای ساده برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان

خانواده اولین جامعه است که کودک در آن قرار می گیرد و مهمترین نقش تربیتی را در ساختن آینده کودک بر عهده دارد . یکی از مهمترین مسائلی که در برخورد با کودکان باید مورد توجه والدین قرار گیرد، مسئله اعتماد به نفس کودک است . در مورد افزایش اعتماد به نفس کودک، پدر و مادر دارای جایگاه خاص هستند، و نقش ویژه ای را در این زمینه ایفا می کنند.

اعتماد به نفس در واقع ایمان داشتن به این امر است که فرد توانایی انجام بسیاری از کارها را دارد. حال اگر این حس در کودکی پرورش یابد، در بزرگسالی نیز در تمام لحظات فرد این احساس را با خود به همراه خواهد داشت، و یکی از پایه های موفقیت فرد در همین مقطع شکل می گیرد.

بي قيد و شرط عشق بورزيد
اعتماد به نفس كودك وقتي شكوفا مي‌شود كه نوعي علاقه بي قيد و شرط را ببيند، عشقي كه مي‌گويد «دوستت دارم، هركه باشي و هرچه انجام بدهي». وقتي كودكتان را صرفنظر از توانايي هايش، مشكلاتش، اخلاقش، يا قدرتش مي‌پذيريد، به او بيشترين كمك را مي‌كنيد. بنابراين، او را در عشق خود غرق كنيد. او را تا مي‌توانيد بغل كنيد، ببوسيد و به پشتش بزنيد و فراموش نكنيد به او بگوييد كه چقدر دوستش داريد. وقتي مجبوريد در موردي به او تذكر بدهيد ، به او بفهمانيد تذكر شما در مورد رفتارش است و نه خودش . مثلا، به جاي اين كه بگوييد «خيلي پسر شرّي هستي. چرا درست نمي‌شي؟ به او بگوييد، «لطفا تو خونه فوتبال بازي نكن. فوتبال بازي بيرون از خونه است».

با ادب باشید
نکته دیگر این که در روابط کلامی بین خود و کودک تان ادب را رعایت کنید ، هر گاه کاری را از او می خواهید از او خواهش کنید، و هیچ گاه تشکر کردن را از یاد نبرید. و هرگز مهمترین تقویت کننده اعتماد به نفس را فراموش نکنید به کودکتان بگویید که او را دوست دارید و او را در آغوش بکشید. این کار شما شدت علاقه و اهمیتی را که برای فرزندتان قائل هستید به او منتقل خواهد کرد.

توجه كنيد
وقتي را براي توجه كامل به كودك خود كنار بگذاريد. اين بسيار به احساس اعتماد به نفس كودك شما كمك مي كند چون به او اين پيغام را مي‌دهد كه شما فكر مي‌كنيد او مهم و ارزشمند است. حتما نبايد وقت زيادي باشد؛ فقط چند لحظه‌ كه وقتي مي‌خواهد با شما حرف بزند، دست از سركشي به صندوق پست مي‌كشيد يا تلويزيون را خاموش مي‌كنيد تا جواب سوالش را بدهيد. با او ارتباط چشمي برقرار كنيد تا معلوم باشد كه واقعا داريد به چيزي كه مي‌گويد گوش مي‌دهيد. اگر وقتتان كم است، بدون ناديده گرفتن نيازهايش اين نكته را به او بگوييد. بگوييد «خب همه اتفاقهاي تمرين فوتبال را برام تعريف كن، بعد كه تموم شد بايد برم شام درست كنم».

انتخاب بر عهده کودک
برای کودک تان شرایطی را مهیا کنید که بتواند انتخاب کند. بگذارید میان کیف صورتی و قرمز امکان انتخاب داشته باشد، با این کار شما به کودک تان راههای اتخاذ تصمیم را آموخته اید. حس خلاقیت کودکان را به کار اندازید و آنها را تشویق کنید تا با شما در کارها سهیم شوند. تا آنجا که امکان دارد در کار آنها دخالت نکنید. اگر کودک تان علاقمند به آموختن مهارتهای خاصی است، برای آموزش آن مهارت برای او زمان صرف کنید. اگر در هنگام فعالیتی کودک شما باعث ریخت و پاش و کثیفی منزل شد، با او برخورد نا مناسب نداشته باشید، زیرا اغلب فعالیت کودکان با ریخت و پاش و شلوغی همراه است . به فرزندتان مسئولیت هایی مناسب با سن شان واگذار کنید این باعث احساس ارزشمندی می شود.

محدوديت‌ها را يادش بدهيد
چند قانون منطقي براي كودك خود وضع كنيد. مثلا، اگر به او مي‌گوييد كه موقع دوچرخه سواري در خيابان بايد كلاه سرش بگذارد، اجازه ندهيد بدون كلاهش به خانه دوستش برود. اگر بداند كه بعضي قوانين خانوادگي نقشِ روي سنگ شده اند، احساس امنيت بيشتري مي‌كند و به زودي بر طبق انتظارات شما زندگي خواهد كرد. فقط بكوشيد واضح و باثبات باشيد و نشان دهيد كه به او اعتماد داريد و از او انتظار داريد كه كار درست را انجام دهد.

با کودک تان در تماس دائم باشید
اگر به هر دلیلی مجبور هستید چند روز را به دور از فرزندتان سپری کنید حتماً برای او توضیح دهید به چه علتی در کنار او نیستید ،و در این چند روز چه کسی از او مراقبت خواهد کرد . اگر می توانید در این گونه از مواقع برای کودک تان عکس بفرستید و در روز چندین مرتبه با او به صورت تلفنی صحبت نمایید، و به او بگویید تا چه حد دلتان برایش تنگ شده است. قبل از رفتن برای کودک تان کارت پستال و یا هدایای کوچک را در گوشه و کنار اتاقش پنهان کنید تا به این وسیله به او ثابت کنید که در لحظاتی هم که در کنار او نیستید، برای شما ارزشمند است.

از ريسك كردن‌هاي سالم استقبال كنيد
كودكتان را به كشف چيزي تازه، مثل خوردن غذايي متفاوت، يافتن دوستان تازه، يا اسكيت سواري تشويق كنيد. با اين كه هميشه احتمال شكست وجود دارد اما بدون ريسك كردن موفقيت هم به دست نمي آيد. پس به كودك خود اجازه‌ي تجربه‌هاي كم خطر را بدهيد و در مقابل تقاضاهاي او در دخالت خود مقاومت كنيد. مثلا سعي نكنيد به محض اين كه از خواندن كلمه‌اي دشوار احساس ياس كرد، او را «نجات» دهيد. پريدن وسط كار او و گفتن اين كه «خودم مي‌كنم» او را وابسته بار مي‌آورد و اعتماد به نفس ِ او را كم مي‌كند. شما با برقراري تعادل در نياز به حمايت از او و نياز او به تجربه كردن كارهاي تازه اعتماد به نفسش را شكل خواهيد داد.

شجاعانه با مشکلات برخورد کنید
به کودک تان بیاموزید در برخورد با مشکلات شجاع باشد و این را بداند که شما در تمام طول مسیر در کنار او هستید. به او بیاموزید تا مبارزه کند و خلاقانه در این مسیر تصمیم بگیرد . تا آنجا که می توانید به آنها زمان دهید تا مشکلات خود را حل کنند و اگر احساس کردید در این زمینه نیاز به کمک دارند، می توانید دخالت کنید.
به کودک تان بیاموزید در برخورد با مشکلات باشد و این را بداند که شما در تمام طول مسیر در کنار او هستید و به او بیاموزید تا مبارزه کند و خلاقانه در این مسیر تصمیم بگیرد.

اجازه بدهيد اشتباه كند
البته يك جنبه حق انتخاب دادن و خطر پذيري اين است كه كودكتان در معرض اشتباه قرار مي‌گيرد. اينها درسهاي باارزشي براي اعتماد به نفس كودكتان هستند . بنابراين اگر كودكتان با وقت تلف كردن در اتاق خوابش از اتوبوس مدرسه جا مانده است، او را تشويق كنيد كه بينديشد دفعه بعد چطور رفتار كند بهتر است. به اين ترتيب اعتماد به نفسش صدمه نمي‌بيند و خواهد فهميد كه گاهي مي‌شود اشتباه كرد. دانيل مير، استاديار آموزش ابتدايي در دانشگاه ايالت سان فرانسيسكو مي‌گويد اگر خودتان اشتباه كرديد، به آن اعتراف كنيد. پذيرش و اصطلاح اشتباهات پيغام قدرتمندي به فرزندتان مي‌رساند و پذيرش مشكلات را براي كودك آسان‌تر مي‌كند.

در مورد افزایش اعتماد به نفس کودک،والدین دارای جایگاه خاص هستند

یاد بدهید تا از خود دفاع کند
برای اینکه فرزندتان بتواند بر موقعیت های اضطراب آور غلبه کند نیاز دارد تدابیری آموخته باشد.به طور مثال اگر در جمعی کودکان دیگر فرزند شما را اذیت می کنند به او یاد دهید تا چگونه از خود دفاع کند. به طور مثال به او جملاتی را آموزش دهید تا در این مواقع از آنها استفاده کند، بدین ترتیب او احساس اطمینان خاطر بیشتری خواهد کرد.

روی آینه حمام بنویسید،تولدت مبارک
در زندگی روزمره خلاقیت های بسیار کوچک می تواند برای کودکان بسیار جذاب باشد. به طور مثال در روز تولد فرزندتان با یک ماژیک بر روی آینه حمام بنویسید، تولدت مبارک، و یا بشقابی را برای کودک خود تهیه کنید و در مراسم های خاص از آن استفاده کنید. مثلاً وقتی توانست یک سوره کوچک از قرآن را حفظ کند.

احساس همدردي كنيد
اگر كودكتان خودش را به شكلي ناخوشايند با خواهر برادرها يا همسالانش مقايسه مي‌كندمثلا مي گويد: «چرا نمي تونم مثل دوستم توپ پرت كنم» ، با او همدردي كنيد و بعد روي يكي از توانايي‌هايش تاكيد كنيد. مثلا بگوييد، «آره راست مي‌گي. دوستت توپ پرت كن ِ خوبيه. تو هم خيلي تند مي‌دوي». اين به كودكتان كمك مي‌كند متوجه شود كه ما همه نقاط قوت و ضعفي داريم و لازم نيست كه حتما بي عيب باشد تا احساس خوبي درباره خودش داشته باشد.

از اتفاقات مثبت تجليل كنيد
همه تشويق پذير هستند، بنابراين سعي كنيد چيزهاي خوبي را كه كودكتان در روز انجام مي‌دهد با صداي بلند اعلام كنيد. مثلا به پدرش بگوييد «پيتر امروز همه تكاليفش را سريع انجام داد». با اين كار او را در معرض تحسين خود و پاسخ دلگرم كننده‌ي پدرش قرار مي‌دهيد. واضح و مشخص بيان كنيد. به جاي اين كه بگوييد « خوب بود» بگوييد «ممنون كه ميز شام را چيدي». اين دركِ انجام كار و ارزش فردي را در او بالا مي‌برد و به او اجازه مي‌دهد دقيقا بداند چه كاري را درست انجام داده است.

خوب گوش كنيد
اگر كودكتان نياز به حرف زدن دارد، بايستيد و به چيزي كه براي گفتن دارد خوب گوش دهيد. او نياز دارد احساس كند كه افكارش، احساساتش، خواسته‌ها و نظراتش مهم هستند. به او كمك كنيد با نام گذاشتن روي احساساتش با آنها راحت كنار بيايد. بگوييد «مي‌فهمم كه ناراحتي چون نمي‌تواني به آن مهماني بروي». با پذيرفتن احساساتش بدون قضاوت درباره آنها، به احساسات او اعتبار مي‌بخشيد و نشان مي‌دهيد كه براي چيزي كه مي‌خواهد بگويد ارزش قايليد. اگر احساسات خودتان را با او سهيم كنيد مثلا اگر بگوييد:«من نگران مامان بزرگم. خيلي مريضه»، او هم در بيان احساسات خودش اعتماد به نفس پيدا مي‌كند.

از مقايسه اجتناب كنيد
نظراتي مثل «چرا سعي نمي‌كني مثل برادرت باشي؟» يا «چرا مثل دوستت مودب نيستي؟» فقط كودكتان را به ياد مشكلاتش مي‌اندازد و در او احساس خجالت، حسادت و رقابت را تشديد مي‌كند. حتي مقايسه‌هاي مثبت مثل «تو بهترين بازيكني» هم به طور بالقوه مخرب اند چون چون كودك به سختي مي تواند هميشه بر طبق اين تصوير خود را بسازد. اگر بگذاريد كودكتان بداند كه او را به خاطر منحصر به فرد بودنش تحسين مي‌كنيد، او هم ارزش بيشتري براي خودش قايل مي‌شود.

تشويق كنيد
هر كودكي نياز به شكلي از حمايت از جانب عزيزانش دارد كه پيغام مي‌دهند «ما به تو ايمان داريم. ما تلاشهايت را مي‌بينيم. ادامه بده!» تشويق يعني تشخيص دادن پيشرفت و نه فقط پاداش دادن به نتيجه اي. پس اگر كودكتان با مسئله‌ي رياضي دست و پنجه نرم مي‌كند، به جاي اين كه بگويي «نه اينطوري نيست. بگذار برات حلش كنم»، بگوييد «خيلي داري تلاش مي‌كني. تقريبا به جواب رسيدي»

تفاوتي بين تحسين و تشويق هست. تحسين پاداش به انجام كار است، در حالي كه تشويق پاداش به فرد است («تو تونستي» به جاي «من به تو افتخار مي‌كنم»). تحسين ممكن است به كودك بفهماند كه تنها وقتي «خوب» است كه كاري را درست انجام داده باشد. از سوي ديگر، تشويق به رسميت شناختن تلاش است. گفتنِ «خب بهم بگو بازي چطور بود. ديدمت چطور حمله مي‌كردي» مفيدتر از گفتن «تو بهترين بازيكن تيمي» عمل مي‌كند. تحسين بيش از اندازه اعتماد به نفس را خدشه دار مي‌كند چون فشاري براي انجام كار و نياز مداومي به تاييد ديگران ايجاد مي‌كند. بنابراين تحسين را كناري بگذاريد و آزادانه او را تشويق كنيد؛ اين به كودكتان كمك مي‌كند تا با احساس خوبي نسبت به خود رشد پيدا كند.
گردآوری:بخش روانشناسی بیتوته
منابع:

tebyan.net

bartarinha.ir