لیزیک چشم، عملی است که این روزها تب آن بالا گرفته و افراد بسیاری متقاضی انجام آن هستند اما نظرات متعدد و متفاوتی که از سوی پزشکان در مورد مفید یا مضر بودن این عمل مطرح شده، متقاضیان را دچار سردرگمی کرده است.
بسیاری از چشم پزشکان و متخصصان نامی، این عمل را توصیه نمی کنند اما عده ای دیگر آن را مفید و بدون عوارض می دانند و عده ای دیگر نیز معتقدند، نفس عمل مشکل ساز نیست بلکه مراقبتهای بعد از آن است که اگر خدشه ای در آن وارد شود، برای بیمار مشکل ساز خواهد بود.

سئوال بزرگی که برای بسیاری از مردم مطرح است، این است که اگر این عمل مفید و بدون عوارض بعدی است، پس چگونه است که بسیاری از متخصصان نامی در این زمینه، خود برای رفع مشکل بینایی از عینک استفاده می کنند.

دکتر علی محمد سادات اخوی از جراحان معتبر و متخصصان بیماری های چشمی استان یزد است که در گفتگو با مهر، به سئوالات رایج و بی شمار مردم و متقاضیان عمل لیزیک پاسخ داده است.

* تعریفی از عمل لیزیک چشم داشته باشید؟

با تابش اشعه لیزر بر سطح قرنیه و برداشت از بافت قرنیه، تغییری در شعاع انحنای قرنیه ایجاد می شود که باعث تصحیح نمره چشم می شود.

* چه افرادی مناسب برای انجام این عمل هستند؟

افرادی که سن مناسب برای عمل داشته و دچار بیماریهای جسمی و چشمی که باعث عدم پاسخ مناسب به درمان شود، نباشند، فرد مناسبی برای لیزیک هستند، از طرف دیگر فرد باید بافت قرنیه مناسبی برای عمل موفق داشته باشند.

سن مناسب برای آقایان 21 سال تمام و خانمها 19 سال تمام است، به شرط اینکه به مدت یک سال نمره چشم آنها تغیر نکرده باشد دوم اینکه بیماری جسمی موثر در نتیجه عمل یا احتما ایجاد ضایعه و عفونت بعد از عمل و یا بیماریهای چشمی دیگری نداشته باشد که تشخیص آن با پزشک است.

در توپوگرافی (عکسبرداری مخصوص از قسمت قدامی چشم) پارامترهای موجود در عکس نظیر ضخامت قرنیه،، شعاع انحنا، یکنواختی سطح قرنیه و ... برای عمل مناسب تشخیص داده شود.

* آیا این گفته صحیح است که فردی با سابقه جراحی لیزیک چنانچه به کوهنوردی رفته و به ارتفاعات صعود کند، دچار افت دید می شود؟

اصولا کوهنوردی اشکال ندارد، چرا که عینک آفتابی مناسب برای جلوگیری از ورود رفلکسهای نوری و خیره شدن و ناراحتی چشم لازم است.

* آیا وارد شدن آب به داخل چشم پس از انجام لیزیک خطرناک است؟

در صورتی که آب تمیز بوده و آلودگی نداشته باشد اشکالی ندارد، 24 ساعت اول بهتر است صورت شسته نشود تا آبی وارد چشم نشود.

* آیا تاری دید به ویژه در کارهای نزدیک مثل مطالعه بعد از جراحی طبیعی است یا اینکه عمل ناموفق بوده است؟

این تاری دید طبیعی است و به علت ورم قرنیه ناشی از عمل به وجود می آید، هرچه نمره چشم بیشتر باشد ممکن است رفع تاری دید بیشتر طول بکشد اما در نهایت برطرف می شود.

* آیا عصبانیت شدید یا گریه بعد از جراحی خطرناک است؟

خیر، ممکن است باعث تحریک و ناراحتی از قبیل سوزش، اشک ریزش و یا درد موقت چشم شود اما خطری بیمار را تهدید نمی کند.

* آیا حتما لازم است پس از لیزیک همه جا و همیشه عینک آفتابی استفاده شود؟

هر کجا چشم در معرض نور آفتاب یا نورهای شدید مثل پروژکتور یا لامپ های هالوژن قرار می گیرد، برای جلوگیری از تحریک چشم و ایجاد درد و ناراحتی لازم است از عینک آفتابی استفاده شود.

* آیا فصل خاصی برای این عمل مناسبتر است؟

عمل لیزیک را در تمام فصول سال می توان انجام داد و سرما و گرمان دخالتی در این عمل نخواهد داشت.

* چند روز پس از جراحی، استراحت ضروری است؟

معمولا تا وقتی که لنز پانسمان روی چشم است، استراحت لازم است، پس از ترمیم اپی تلیوم و برداشتن لنز و راحتی چشم می توان فعالیت کاری را شروع کرد، شفاف شدن دید بستگی به میزان نمره چشم و مقدار اصلاح دارد، نمره های بیشتر تاری دید بیشتر و طولانی تری می دهند و در صورت تورم بیشتر قرنیه، نیاز به استراحت بیشتری وجود دارد.

* فردی که دچار ضعف بینایی است و به ویژه اگر دچار نزدیک بینی باشد، چنانچه دائما عینک بزند یا اصلا عینک استفاده نکند، آیا تاثیری برای چشم او خواهد داشت؟

اصولا مقدار نمره ژنتیکی است و استفاده از عینک برای ایجاد دید مناسب، بهتر و راحت تر است، وجوب آن در کودکان بسته به نمره چشم و اینکه زمینه ایجاد تنبلی چشم دارد یا نه مهم است و از طرف پزشک توصیه های لازم انجام می شود به خصوص در نمره های بالا، دوربینی و آستیگماتیسم و وقتی اختلاف نمره شدید بین دو چشم باشد.

* آیا حضور در محیط های شلوغ و پر از سر و صدا برای بیمار لیزیک شده خطر و ضرری دارد؟

هیچکس از چنین محیطهایی خوشش نمی آید ولی برای چشم لیزر شده خطر و ضرری ندارد.

* آیا گریه تاثیری بر نتیجه جراحی و دید نهایی حاصل از لیزیک دارد؟

این امر تاثیری بر نتیجه عمل ندارد و باعث تحریک و ناراحتی چشم نمی شود.

* آیا پس از لیزیک می توان جراحیهای ترمیمی دندان، کشیدن آن و یا تزریق در نواحی دندانها انجام داد؟

این گونه اعمال تاثیری بر عمل ندارد.

* آیا پس از عمل مصرف داروهای هورمونی (مثل پروژسترون و استروژن) تاثیری بر نتیجه عمل دارد؟

پس از التیام چشم و فیکس شدن نمره مانعی ندارد، مگر مصرف طولانی داروها که اثرات جسمی و تغییرات هورمونی در بافتها ایجاد کند.

* آیا افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند می توانند تحت عمل لیزیک قرار بگیرند؟

در بیماران دیابتی به علت اینکه اصولا ترمیم بافتها دچار تاخیر می شود و نیز شانس ابتلا به عفونت بیشتر می شود با احتیاط کامل و پس از کنترل قند خون و اجازه پزشک معالج می توان لیزیک انجام داد ولی به ریسک آن نمی ارزد.

* آیا پس از جراحی لیزیک رنگ پوست اطراف چشم و پلکها تغییر می کند؟

خیر هیچگونه تاثیری ندارد.

* بعضی افراد معتقدند حالت چشم پس از جراحی لیزیک تغییر می کند، آیا این مطلب صحت دارد؟

عمل جراحی چشم هیچ تاثیری در حالت چشم پس از عمل ندارد.

* به عنوان یک پزشک آیا اگر یکی از نزدیکان خودتان عینکی بود این جراحی را به او پیشنهاد می کردید؟

بسیاری از نزدیکان و حتی برادرم نیز عمل لیزیک چشم داشته است در صورت وجود شرایط برای عمل خوب و موفق و مناسب، هیچ اشکالی برای انجام این عمل وجود ندارد.

* آیا تفاوتی بین دستگاه های لیزراکسایمر موجود در ایران و خارج از کشور وجود دارد؟

دستگاه ایرانی نداریم، بین دستگاه‌ها یقینا تفاوتهایی وجود دارد، به علت حساسیت عمل و نتیجه آن، مراکز بهترین دستگاه‌ها را برای عمل موفق و کم عارضه انتخاب می کنند.

* آیا اصولا لیزیک را پیشنهاد می کنید؟

در صورتی که همه شرایط برای یک عمل موفق مناسب باشد حتما پیشنها می شود اما هرگز اصرار به این عمل نمی شود.

* اگر شماره چشم فرد بسیار بالاتر از توانایی اصلاح به وسیله لیزیک باشد چه می توان کرد؟

چون عمل برای حذف عینک است، اقدام نمی شود گاهی به جز ضخامت قرنیه که جوابگوی نیاز نیست (اگر هیچ اشکال دیگری برای عمل وجود نداشته باشد) می توان به اندازه ای که قابل انجام است اقدام و نمره چشم را خیلی پایین تر آورد اما در صورت تمایل و توجه بیمار این اقدام صورت می گیرد.

* اگر گواهینامه فرد قبل از عمل با عینک باشد پس از لیزیک اشکالی وجود خواهد داشت یا خیر؟

پس از انجام عمل و اصلاح کامل دید، برای بیمار گواهی عمل لیزیک و اصلاح دید توسط چشم پزشک صادر و در مواقع لزوم ارائه می شود.

* تا چه زمانی پس از لیزیک نمی توان رانندگی کرد؟

تا وقتی دید کامل نشده و نور آفتاب و یا نور ماشین مقابل ایجاد مزاحمت نمی کند. هر چه نمره چشم بیشتر بوده و بیشتر اصلاح شده باشد، به خصوص در چشم های با آستیگماتیسم، این زمان طولانی تر می شود.

* احساس خشکی چشم پس از لیزیک چیست؟

پس از عمل لیزیک مدتی احساس خشکی چشم ایجاد می شود که شدت آن با میزان نمره چشم و مقدار لیزیک بستگی دارد در این مدت از اشک مصنوعی استفاده می شود ولی این عارضه به تدریج برطرف می شود.

* چرا پس از لیزیک گاهگاهی چشم عمل شده تیر می کشد؟

این امر به علت ادم و ورم قرنیه ناشی از عمل است و در فعالیت چشم ممکن است تکرار شود.

* آیا استفاده از لنز رنگی پس از لیزیک مانعی دارد؟

با رعایت ضوابط بهداشتی و اجازه پزشک معالج اقدام کنند.

* پس از لیزیک تا چند وقت نمی توان روی دست طرف چشم لیزیک شده خوابید؟

هیچ کدام منعی ندارد و مشکلی نداشته است.

* آیا رکوع و سجود حین نماز مانعی ندارد؟

رکوع و سجود حین نماز بلا مانع است.

* اگر پس از لیزیک مقداری از نزدیک بینی یا شماره چشم باقی بماند و فرد از عینک استفاده نکند چه خواهد شد؟

اتفاقی نمی افتد تنها از دید کامل محروم است.

* آیا پس از لیزیک بیمار دچار آب مروارید می شود؟

عارضه آب مروارید که صرف به دلیل عمل لیزیک باشد گزارش نشده است و اصولا ارتباطی با یکدیگر ندارند.

* آیا تماشای تلویزیون پس از عمل ضرری دارد؟

پس از طی دوران نقاهت هیچ مانعی ندارد اما توصیه می شود با تماشای تلویزیون چشم را خسته نکنند.

* چه زمانی پس از عمل جراحی می توان از استخر و سونا استفاده کرد؟

یکی دو ماه اول پس از عمل احتیاط کنند، کلر موجو در آب استخرها تا مدتی باعث تحریک و قرمزی چشم و سوزش آن می شود ولی ضرر عمده ای ندارد.

* آیا لیزیک برای بیمارانی که در سن پیر چشمی هستند می تواند راهگشا باشد؟

عمل لیزیک هم در سن پیری و هم برای اصلاح پیر چشمی با توجه به شماره چشم و شرایط بیمار به خصوص شرایط چشم از نظر خشکی چشم، بیماری های شبکیه، احتمال آب مروارید باید بررسی و با صلاحید پزشک متخصص اقدام شود. در شرایط مناسب امکان عمل وجود دارد.

* آیا نمره چشم پس از عمل لیزیک برگشت خواهد داشت؟

در شرایط مناسب و اقدام خوب 95 درصد اطمینان در عمل لیزیک وجود دارد. یکی از عوارض پس از عمل احتمال برگشت مختصری از نمره دو تا سه درصد وجود دارد که قابل پیش بینی نیست و در نمره های بالاتر و ضخامت قرنیه کمتر این احتمال بیشتر است.

* چرا پزشکان خود عمل لیزیک نمی کنند؟

همکاران بسیاری داریم که عمل کرده اند، برای عمل لیزیک انگیزه عمل مهم است عده ای به عنوان مزاح به سئوال کنندگان می گویند چون عینک برای پزشکان کلاس دارد و پزشکان با عینک باسوادتر و مطمئن تر به نظر می آیند، این عمل را انجام نمی دهند اما صرف نظر از مزاح، اکثر متخصصان در سنین پیرچشمی هستند و از مواردی که فعلا کمتر عمل می شود، پیر چشمی است زیرا دید دور را مشکل می کند.